Androgeny i trądzik u kobiet

Trądzik hormonalny to problem głównie kobiet

Najnowsze dane szacują, że prawie 54% kobiet, które ukończyły 25 lat systematycznie walczy z nawracającymi niedoskonałościami skóry. Taki niepokojący trend wzrostowy częstotliwości rozpoznawania trądziku wieku dorosłego rozpoczął się ponad dekadę temu i niestety trwa aż do dziś. Pomimo postępu medycyny wciąż nie potrafimy przewidzieć czasu trwania choroby u konkretnego pacjenta, w szczególności odmiany o podłożu hormonalnym. Chociaż jej etiopatogeneza nie została do końca wyjaśniona, to wśród czynników predysponujących do rozwoju wyprysków najczęściej podkreślany jest wpływ androgenów, czyli męskich hormonów płciowych. Każda kobieta produkuje pewną niezbędną do zachowania równowagi hormonalnej ilość testosteronu oraz innych androgenów pochodzenia jajnikowego bądź nadnerczowego. Okazuje się, że w pewnych patologicznych sytuacjach (np. w zespole policystycznych jajników, PCOS) ich synteza i uwalnianie do krwioobiegu staje się zbyt intensywne w stosunku do podstawowego zapotrzebowania. Wówczas mamy do czynienia z tzw. zespołem hiperandrogenizacji objawiającym się m.in. utrwalonym trądzikiem wieku dorosłego.

Doskonałym sposobem na leczenie cery trądzikowej jest mezoterapia igłowa Poznań, zabieg oferowany przez klinikę Stankowscy-Białach. Zadbaj o swoją cerę i raz na zawsze zapomnij o problemie! Mezoterapia igłowa bliny – zwalczamy je!

Testosteron i inne androgeny u kobiet

Hormony męskie (androgeny) oraz żeńskie (estrogeny) występują w różnym stężeniu w osób obu płci. U Pań biologiczną przewagą charakteryzują się oczywiście estrogeny, często nazywane hormonami piękna i kobiecości. Niestety pewne wrodzone bądź nabyte zaburzenia układu dokrewnego powodują, że balans między estrogenami a androgenami zostaje poważnie zaburzony. Głównymi objawami tego zjawiska są:

• Trądzik hormonalny
• Zaburzenia miesiączkowania (rzadkie, nieregularne miesiączki)
• Problemy z zajściem oraz utrzymaniem ciąży
• Hirsutyzm, czyli nadmierne owłosienie typu męskiego (linia wąsów, boki twarzy, między piersiami i łopatkami, uda, podbrzusze, tylna powierzchnia ramion)
• Cienkie i wypadające włosy
• Nagłe zwiększenie masy ciała

Przyczyny trądziku hormonalnego

Androgeny w ciele kobiety mogą być wytwarzane przez jajniki oraz nadnercza (malutkie narządy położone bezpośrednio nad nerkami). Niekiedy za kliniczne objawy zbyt dużej ilości testosteronu odpowiadają przemiany miejscowe np. w skórze, które nie są w sposób bezpośredni związane z ogólnoustrojową nadprodukcją męskich hormonów. W związku z tym pierwotne przyczyny trądziku hormonalnego u kobiet można podzielić na:

1. Przyczyny nadnerczowe, które są schorzeniami bardzo rzadkimi oraz trudnymi do rozpoznania i leczenia. Należy do nich wrodzony przerost nadnerczy oraz guzki nadnerczy produkujące hormony
2. Przyczyny jajnikowe;  zespół policystycznych (wielotorbielowatych) jajników, czyli PCOS. Jest to najczęściej diagnozowana przyczyna trądziku hormonalnego, którą rozpoznaje się u 10-15% kobiet w wieku rozrodczym
Hipertekoza, czyli przerost części jajnika odpowiedzialnej za syntezę testosteronu
Rzadko guzki jajnika
Czynnościowa hiperandrogenizacja jajnikowa, czyli sytuacja, w której jajniki idiopatycznie (czyli z niewyjaśnionych przyczyn) podejmują się nieuzasadnionej produkcji androgenów
3. Przyczyny wynikające z zaburzonej proporcji między testosteronem a estrogenami. Do zachwiania równowagi hormonalnej zazwyczaj dochodzi w momencie: włączenia bądź odstawienia tabletek antykoncepcyjnych wkraczania w etap menopauzy nadmiernej produkcji prolaktyny, hormonu, który działa antagonistycznie (przeciwstawnie) do pozostałych żeńskich hormonów płciowych
przyjmowania leków o działaniu androgenowym np. doustnych sterydów
4. Miejscowy wzrost aktywności androgenów w aparacie włosowo-łojowym, który prowadzi do pobudzenia łojotoku będącego podstawą powstawania wszystkich zmian trądzikowych. U osób cierpiących na ten rodzaj trądziku hormonalnego nie znajduje się typowych odchyleń w laboratoryjnych badaniach poziomu androgenów.

Jak rozwijają się wypryski w trądziku hormonalnym?

Główną substancją przyczyniającą się do wzmożonej aktywności gruczołów łojowych jest pochodna testosteronu zwana 5-α-dihydrotestosteronem (w skrócie DHT). Ponadto DHT powstające bezpośrednio w obrębie skóry trądzikowej indukuje wytwarzanie czynników prozapalnych, które przekształcają niegroźne zaskórniki w czerwone, ropiejące krosty. Dowiedziono, że w trądziku hormonalnym dochodzido zwiększenia ilości enzymów produkujących DHT, co wiąże się ze wzmożoną reakcją gruczołów łojowych nawet na fizjologiczne, czyli prawidłowe stężenie głównych hormonów męskich we krwi.

Rozpoznanie trądziku hormonalnego

Trądzik hormonalny można podejrzewać u dorosłej kobiety, której skóra, a w szczególności broda, linia żuchwy oraz klatka piersiowa jest pokryta wypryskami niereagującymi na standardowe leczenie trądziku u dorosłych. Innymi cechami sugerującymi hormonalne przyczyny trądziku są:

• nadmierne owłosienie
• łojotok twarzy, pleców, dekoltu oraz skalpu
• zaburzenia miesiączkowania
• brak odpowiedzi na leczenie zewnętrzne
• nawrót trądziku po leczeniu antybiotykami lub izotretynoiną doustną
• zaostrzenie choroby w drugiej połowie cyklu
• redukcja liczby wyprysków podczas przyjmowania antykoncepcji doustnej
• Aby potwierdzić jajnikowe lub nadnerczowe przyczyny trądziku hormonalnego należy oznaczyć stężenie wszystkich dostępnych
• hormonów w próbce krwi oraz wykonać badanie USG obu tych narządów.
• Leczenie trądziku hormonalnego

Trądzik hormonalny jest bardzo trudny do wyleczenia. Zazwyczaj wymaga skojarzonej i długotrwałej terapii zarówno preparatami zewnętrznymi (maściami, kremami), jak i tabletkami (antybiotykami, retinoidami) przyjmowanymi ogólnie. Niestety, badania porównujące wyniki takiego postępowania wykazały, że trądzik hormonalny nawraca w mniejszym bądź większym stopniu nawet u połowy pacjentek. Aktualne wytyczne wskazują na skuteczność dwuskładnikowej antykoncepcji hormonalnej, w skład której wchodzą substancje o udowodnionym działaniu przeciwandrogenowym. Takie leczenie jest wskazane dla pań, które:

• cierpią na przetrwały łojotok („błyszczenie cery”)
• zauważyły nadmierną utratę włosów
• wykazują wszystkie cechy zespołu SAHA (czyli trądzik, łojotok, hirsutyzm, łysienie)
• zauważyły nasilenie się zmian trądzikowych po ukończeniu 25. roku życia
• mają nieregularne cykle
• pragną równoczesnej antykoncepcji
• są zdecydowane przyjmować tabletki przez minimum 6 miesięcy (dopiero po takim czasie można ocenić poprawę stanu skóry)

Przed rozpoczęciem przyjmowania antykoncepcji hormonalnej bardzo ważne są badania oceniające układ krzepnięcia krwi. Syntetyczne hormony płciowe mogą bowiem powodować stan nadkrzepliwości, czyli zakrzepicę żył głębokich (głównie kończyn dolnych) lub zagrażającą życiu zatorowość płucną. Innymi przeciwskazaniami do stosowania tabletek antykoncepcyjnych w leczeniu trądziku hormonalnego są:

• otyłość
• palenie tytoniu
• nadciśnienie tętnicze
• migreny o niewyjaśnionej etiologii
• brak stałej kontroli ginekologicznej oraz dermatologicznej

Źródło:
Wytyczne i rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego